Reactie NCad op KNAW-rapport over het belang van dierproeven en mogelijkheden tot vermindering daarvan in wetenschappelijk onderzoek
Streefbeelden proefdiervrij onderzoek beschrijven heldere transitiedoelen gericht op een vermindering van proefdiergebruik bij gelijke of betere onderzoekskwaliteit. Dit vraagt om een andere manier van denken en werken en het loslaten van dierproeven als ‘gouden standaard’.
De aanbevelingen van het NCad-advies “transitie naar proefdiervrij onderzoek“ uit 2016 heeft het ministerie van LNV opgenomen in de doelstellingen van het samenwerkingsverband Transitie Proefdiervrije Innovatie. In het kader van het versnellen van de transitie naar proefdiervrij onderzoek is de KNAW door de ministers van OCW en LNV gevraagd een Streefbeeld op te stellen voor proefdiervrije innovatie in het fundamenteel wetenschappelijk hersenonderzoek.
Verkenningsrapportage
De door de KNAW in het kader van deze opdracht opgerichte commissie, heeft een verkenning opgesteld dat als onderliggend document van het rapport beschikbaar is. In de verkenningsrapportage ‘Excellent hersenonderzoek met minder dierproeven’ (1) geeft deze commissie een indicatie van het tijdsbestek waarbinnen het proefdiergebruik binnen bepaalde onderzoeksterreinen zouden kunnen worden verminderd en vervangen door toepassing van inventieve onderzoeksbenaderingen. De verkenningscommissie heeft daartoe vijf onderzoeksstrategieën beschreven en vertaald in transitiedoelen. Daarmee heeft de verkenningscommissie ambitie bevattende mogelijkheden beschreven om, met behoud van onderzoekskwaliteit, minder proefdieren te gebruiken.
Het NCad ziet deze verkenning als een constructieve eerste stap, met inspirerende werking voor de noodzakelijke paradigmaverschuiving binnen -en buiten- dit belangrijke onderzoeksdomein.
Het KNAW-rapport
Het recent gepubliceerde KNAW-rapport ‘Inventarisatie: het belang van dierproeven en mogelijkheden tot vermindering daarvan in fundamenteel neurowetenschappelijk onderzoek’ (2) bevat een inventarisatie van huidige en innovatieve onderzoeksmethoden en de mogelijke potentie daarvan om de komende tien jaar bij te dragen aan de beschikbaarheid van alternatieven voor dierproeven. De KNAW heeft besloten de benadering van de verkenningscommissie niet volledig te omarmen. Het rapport neemt een gedeelte van het verkenningsrapport over, daarmee is het behoud van de huidige onderzoekspraktijk binnen de fundamentele wetenschap als het belangrijkste uitgangspunt genomen.
Het NCad erkent de waarde van een gedetailleerde inventarisatie, maar constateert dat de KNAW in haar rapport geen invulling aan het concept ‘streefbeeld’ heeft gegeven. Daardoor ontbreekt het belangrijkste element, namelijk ‘een zichtbare ambitie voor het streven naar proefdiervrije innovatie’. Het NCad hecht dan ook aan het beschikbaar stellen van de aanbevelingen die zijn gedaan door de verkenningscommissie.
Kennisdeling is van essentieel belang om nieuwe stap te maken
Het NCad stelde in haar adviesrapport ‘Transitie naar proefdiervrij Onderzoek’ dat het streven naar proefdiervrije innovatie, naast ambitie en diepgaande kennis van het eigen onderzoeksdomein, ook vraagt om kruisbestuiving met andere onderzoeksdomeinen en onderzoeksbenaderingen. Voortzetting van de actieve bijdrage van de KNAW aan het samenwerkingsverband Transitie Proefdiervrije Innovatie blijft essentieel.
Streefbeeld proefdiervrij onderzoek geeft onderzoekers focus
Het concept van een streefbeeld voor proefdiervrij onderzoek, zoals geïntroduceerd door het NCad, beschrijft heldere en ambitieuze transitiedoelen gericht op een afname van het proefdiergebruik. Een streefbeeld verbindt verschillende partijen en geeft richting aan een strategie gericht op proefdiervrij onderzoek. Het vraagt om een doordachte aanpak die begint met een analyse van de mogelijkheden en onmogelijkheden in het betreffende onderzoeksdomein, waarbij ook buiten de vertrouwde omgeving wordt gezocht. Dit vanuit een dialoog met en tussen de diverse maatschappelijke entiteiten, waaronder patiënten- en dierenbelangenorganisaties, en het wetenschappelijk veld, inclusief transitie-/innovatiedeskundigen. Vervolgens dienen realistische ambitieuze doelen te worden gesteld, geen droomwensen. Het realiseren van een gelijke of betere onderzoekskwaliteit is daarbij leidend.
Het NCad constateert dat er vanuit vele onderzoeksdomeinen positief wordt gereageerd op het NCad-concept van streefbeeld proefdiervrij onderzoek, en zet zich in om deze onderzoeksdomeinen verder op weg te helpen.
1 Download de verkenningsrapportage ‘Excellent hersenonderzoek met minder dierproeven’
2 Download KNAW-rapport ‘Inventarisatie: het belang van dierproeven en mogelijkheden tot vermindering daarvan in fundamenteel neurowetenschappelijk onderzoek’
Lees de reactie op KNAW-inventarisatie van minister Van Engelshoven (OCenW) en minister Schouten (LNV)